خبرگزاری حوزه/ آیت‌الله شیخ نصرالله زرگر شبسترى از زمره بزرگان علم و اندیشه اسلامی که در تفسیر قرآن جایگاهی والا و پایگاهی برجسته داشت در روز چهارشنبه نهم ربیع الآخر سال 1333 هـ.ق (چهارم اسفند 1292ش) در كوى لیل آباد تبریز به دنیا آمد.

*پدری اهل دین؛

میرزا عبدالله شبسترى والد مکرمش صنعتگرى مومن و متدین و از زمره نیکان عصر خویش بود.

*شوق علم از کودکی

نصرالله کودکی بود که دست در دست پدر راهی  شبستر شد و به اشارت و هدایت آیت الله حاج میرزا كاظم شبسترى به حوزه علمیه رفت.

در سن بیست سالگى بود که برای ارتقای تحصیل و طی مراتب کمال به مدرسه علمیه طالبیه تبریز رفت.

*هجرت به سوی کسب کمال

ایشان در جوانی علوم مقدماتى و نیز بخشی از سطوح را در محضر برجستگان خطه تبریز آموخت و با بزرگان و فضلایی نظیر شیخ ابراهیم وحدت تبریزى همراه و ملازم بود.

پس از آن راهی  مشهد مقدس شد و بعد به قم رفت و به محضر پرفیض آیت الله سید محمّدحجّت كوه كمرى رسید.

پس از شش ماه و به سال 1360 هـ.ق رهسپار عراق شد و چونان دیگر اقران و امثالش از طلاب شیفته علم و اندیشه عزم نجف اشرف کرد.

در نجف و در مهد علم  ولایت توفیق یافت تا در جوار حرم مولی امیرالمومنین(ع) به حضور آیات عظام سید ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمّد حسین كمپانى اصفهانى ، آقا ضیاء الدین عراقى ، سید محسن حكیم ، سید ابوالقاسم خویى و میرزا باقر زنجانى برسد.

ایشان دوره فلسفه و حكمت را در محفل علمی آیت الله شیخ صدرا بادكوبه اى گذراند و پس از گذشت هشت سال با کوله باری از علم و فکر و معرفت و منزلت اندیشگی به تبریز بازگشت.

*اجازه روایت از بزرگان علم

جمعى از بزرگان علم و نام آوران میدان فکر و معاریف اندیشه دینی به ایشان اجازه نقل حدیث و اجتهاد دادند که از آن جمله اند:

1 . حاج ملاّ على واعظ خیابانى تبریزى .

2 . سید ابوالحسن اصفهانى .

3 . شیخ آقا بزرگ تهرانى .

4 . سید محسن حكیم .

5 . حاج میرزا على شیخ الاسلامى

6 . شیخ محمّد صالح مازندرانى سمنانى .

7 . حاج میرزا محمّد تهرانى .

8 . شیخ محمّد باقر ساعدى خراسانى .

9 . سید محمّد رضا گلپایگانى .

10 . سید شهاب الدین مرعشى نجفى .

11 . سید مصطفى خوانسارى .

ایشان نیز به بزرگانی همچون آیت الله سید ابوالحسن مولانا و آیت الله سید عبداللطیف قرشى خویى اجازه روایت داد.

*محفلی نورانی و گرم

محفل درس و بحث علمی آیت الله شبسترى بعد از آنکه از نجف به تبریز رجعت نمود تا آخرین لحظات سالهای حیات طیبه و نورانیش برپا و برقرار بود.

از جمله  شاگردانش باید به بزرگان و برجستگانی همچون علمای عظام و آیات گرام شیخ احمد كریمى اصل هشترودى ، سید شمس الدین مرعشى نجفى و سید مهدى مرعشى نجفى اشارت نمود و یاد کرد.

*کتابخانه ای عزیز و شگرف

یکی از باقیات الصالحات آیت الله شبسترى کتابخانه شخصی ایشان است که نتیجه و ماحصل عمری تلاش و ممارست و توجه و صرف وقت و دقت در حوزه تهیه كتب در فقه ، اصول ، حدیث ، تفسیر ، اخلاق ، تاریخ و حكمت است.

كتابخانه ای که در زمان حیات این عالم ربانی به كتابخانه مدرسه طالبیه تبریز اهدا شد.

بعد از مراجعت از نجف به تبریز آیت الله شبسترى در مسجد سید على حكیم و بعد در مسجد آیت الله انگجى اقامه نماز نمود.

*حکایت آن نوارهای نورانی

برگزاری جلسات تفسیر قرآن كریم از زمره فعالیتهای بسیار ارزرشمند و مثمر ثمر ایشان بود که خاصه با توجه به روش تفسیر ویژه و بیان نافذ ایشان که سمت و سویی كلامى ، تاریخى ، ادبى و روایى داشت و آنچنانکه خود ایشان گفته بود از 28 تفسیر شیعه و سنى بهره برده بود، محفلی عالمانه و نورانی بود که جمعی از شاگردان ایشان از زمره مجاهدان راه خدا در لشگریان حق در جبهه های هشت سال دفاع مقدس بودند و توفیق شهادت نصیبشان شد.

دو دوره تفسیر كامل قرآن در 1067 نوار كاست ـ هر كدام به مدت 5/1 ساعت ـ از نتایج و محصولات ناب و تابناک این جلسات بود.

*آثار و تألیفات ماندگار

از جمله آثار و تألیفات آیت الله شبسترى که حوزه های متنوعی را نیز دربر می گیرد می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

1 ـ وفادار باشید:  در سال 1350 و 1362 ش در تهران منتشر شد.

2 ـ اللولؤ النضید فى شرح زیارة مولانا ابى عبد الله الشهید علیه السّلام: از مهمترین و جامع ترین شروح زیارت عاشوراى معروف به زبان عربى است. مؤلف در 8 شعبان 1359 هـ.ق از شرح آن فارغ شده و دو بار ـ 1359 و 1405 هـ.ق ـ در 258 صفحه در تهران به چاپ رسیده است و آقا بزرگ بارها از این كتاب تجلیل كرده است .

3 ـ دُّر یتیم یا زندگانى لقمان حكیم:كتابى جامع در حالات حضرت لقمان حكیم است. چاپ پنجم آن در سال 1362 هـ.ش توسط دارالكتب الاسلامیه در 258 صفحه در تهران انجام شد.

4 ـ هدیة الأقران الى اخبار لقمان الحكیم :به زبان عربى در خصوص مواعظ و حالات حضرت لقمان حكیم است . چاپ اوّل آن در سال 1323 ق و چاپ دوّم آن در 1403 ق در 145 صفحه و در تهران صورت پذیرفت .

5 ـ مقدمه و تعلیقه بر آداب الصلاة علاّمه مجلسى : این كتاب با تعلیق و تحشیه آیت الله شبسترى در 105 صفحه به چاپ رسید.

6 ـ چه كنیم تا وفادار باشیم : رساله اى مختصر به قطع جیبى و 45 صفحه كه در سال 1353 ش در تبریز چاپ شد .

7 ـ صد پند لقمان حكیم : رساله كوچكى است كه به ضمیمه آداب الصلاة چاپ شد .

8 . طرق الإجازات .

ایشان خود درباره آثارش می گوید:

«... بنده شاید بالنسبة به اكثر همكاران زیاد كار كرده و نوشته ام ، امّا آنچه كه خیلى براى آن ارزش قائل باشم زیاد نیست .و لذا در پشت پاره اى از تعلیقات و نوشته ها این عبارت را از یادداشت هاى آقاى قزوینى به عاریت گرفته و تذكر داده ام كه «این نوشته مرتب و منظم نیست و غرض من از تسوید این اوراق اصلا و ابداً و بوجه مِن الوجوه تألیف و تصنیف و استفاده دیگران نبوده است ، بلكه غرض یگانه و مقصد بالانحصار من ، فقط یادداشت و رفع احتیاج شخصى خودم است و بس».

*مردی که اخلاق را نه در زبان که در عمل خلق کرد

در باب ویژگی های رفتاری و خصایل اخلاقی ایشان گفته شده است که ایشان « ثلث آخر شبها را به راز و نیاز اختصاص داده بود و جز عده معدودى از نزدیكانش كسى از تضرع شبانگاهى و صبگاهى وى اطلاع نداشت.

وقتى سلامت جسمانى داشت، هر روز پس از اقامه نماز صبح پیاده روى مى كرد و پس از صرف صبحانه به مطالعه تفسیر مى پرداخت یا جلسات هفتگى با علماى تبریز برگزار مى نمود .

علاقه فراوانى به ائمه اطهار(علیهم السلام) داشت و این صفت را از بزرگان مذهب به ارث برده بود . زمانى كه از قرآن مجید و امام زمان (عجل الله تعالى فرجه الشریف) صحبت مى كرد , گویى خود را در مقابل كلام الهى و آن حضرت مشاهده مى كرد و آنان را شاهد افعال و گفتار خود مى دید .

بر قرآن كریم، احادیث و ادعیه مأثوره احاطه كامل داشت و هر وقت سؤالى از كلام الهى مى شد ، آیات قبل و بعد را مرور مى كرد و جواب نهایى را به تناسب حال اشخاص بیان مى نمود .

سخنى را كه قبول نداشت به دیگران نمى گفت و كارى را كه نمى كرد به دیگران سفارش نمى نمود . جوانان را دوست داشت و آنها را به انجام واجبات، ترك محرمات و شادابى و معاشرت با مردم و خانواده شان دعوت مى كرد .

از صفات بارز این عالم ربانی ، كم خورى، صرف غذاى ساده و پرهیز از اسراف و زیاده روى بود ، بخصوص شبهابه اندكى نان و لبنیات و سبزى قناعت مى كرد. به هر مهمانى نمى رفت و پیوسته خود را در كنار مردم و جوانان مى دید .

*از خرمن خاطرات خطیر خوبان خطه خاک

در میان خاطرات ایشان نیز می توان به حکایات و یادآوری های جذاب و درس آموزی رسید که بسیار قابل تأمل و توجه است. از جمله این خاطره دلنواز که:

در یكى از روزهاى سال 1423 ق در محضر پرفیض آیت الله سید ابوالحسن مولانا حضور داشتم ، وى فرمود : چند روز پیش در خدمت آیت الله حاج میرزا نصرالله شبسترى بودم. وى گفت : وقتى در تهران در منزل بسترى بودم مقام معظم رهبرى به عیادت بنده تشریف آوردند. ایشان به من خیلى توجه كردند و فرمودند : بوى پدرم را از شما استشمام مى كنم .

آیت الله حاج میرزا على احمدى میانجى در یادکرد از این عالم فرزانه می گوید:

«آیت الله حاج میرزا عبدالله مجتهدى تبریزى در تبریز در خانه خود جلسه هفتگى داشت . در یكى از جلسات ، ایشان معناى عبارتى را از آیت الله آقاى حاج میرزا نصرالله شبسترى پرسید و ایشان معنا كرد . آیت الله حاج میرزا عبدالله اقرار كرد كه بلد نبودم و از آقا استفاده كردم.»

*سیره ای نورانی و صورتی ربانی

در بخشی از زندگى نامه این عالم ربانی می خوانیم : «بارها با پاى پیاده از نجف اشرف به زیارت حضرت امام حسین علیه السّلام مشرف شده بود . در یكى از این مسافرت ها شخصى مى خواست با اداى وجهى در ثواب زیارت ایشان شریك شود و ایشان امتناع مى نماید . همان شب خواب مى بیند كه اگر به اندازه دانه هاى شن و قطرات باران برایت پول بدهند ، نمى تواند اجر معنوى زیارت تو باشد.»

«در تابستان 1376 ش كه به اتفاق عده اى از دوستان به محضرش شرفیاب شدیم، در جواب یكى از افراد حاضر گفت : از حرفهاى بیهوده و گزاف پرهیز كنید و سخنى را بر زبان جارى سازید كه یا به نفع دنیا یا آخرتتان باشد .

آقا بزرگ تهرانى در ابتدای اجازه روایى اش خطاب به آیت الله شبسترى، مى نویسد:

«... الاخ الشّفیق الذّى هو بكلّ مكرمة حقیق . ذواللّسان المنطیق ، و النّظر الدّقیق ، و صاحب القلم و البیان و التّحقیق ، مولانا الفاضل الكامل و العالم العامل الورع التّقى الاواه المدعو بالشّیخ نصرالله بن عبدالله التبریزى الشبسترى مؤلف اللؤلؤ النضید ....»

و آیت الله شهید مرتضى مطهرى نیز از ایشان با عبارت «دوست عالیقدر و دانشمند محترم» ذکر خاطره می کند.

*پایانی عاشقانه

و سرانجام این آیت ربانی و فقیه عرفانی آیت الله نصرالله شبستری در روز چهارشنبه اوّل بهمن 1382ش مطابق با 28 ذى قعده 1424 هـ.ق هنگام اذان صبح در خطه زادگاهش به دیدار حق رفت و به ملکوت اعلی پرکشید.

پیكر پاكش با حضور مردم و علماى تبریز تشییع و بعد از اقامه نماز توسط آیت الله حاج شیخ رضا توحیدى در قبرستان وادى رحمت تدفین گشت.

 بر روی سنگ مزار مطهرش حک نموده اند که:

مرقد الفقیر الى الله الغنى، نصرالله ابن عبدالله الشبسترى المولود بتبریز عام 1333 ق ، المتوفى یوم 28 ذیقعدة الحرام 1424 هـ.ق مطابق اوّل بهمن 1382 هـ.ش.

خدایش بیامرزاد و یادش تا هماره تاریخ زنده و راهش پررهرو باد!

 

*منبع: گلشن ابرار ج7